Witte, rode… maar ken je ook zwarte wijn?
Achter sommige flessen schuilt georganiseerde misdaad, wij schenken hier aandacht voor!
De wereld van exclusieve wijnen ademt luxe, verfijning en traditie. Maar achter die elegante etiketten en hoge prijskaartjes gaat ook een andere realiteit schuil: die van georganiseerde ondermijnende criminaliteit. Van fraude en oplichting tot witwaspraktijken – de internationale wijnhandel blijkt een aantrekkelijk werkterrein voor criminelen. De combinatie van hoge marktwaarde, beperkte transparantie, een wereldwijde vraag naar betaalbare luxe én het ontbreken van verplichte etikettering maakt wijn bijzonder gevoelig voor misbruik. Fraudeurs richten zich daarbij vooral op grote namen zoals Romanée-Conti, Château Le Pin en Pétrus, waar flessen voor tienduizenden euro’s worden verhandeld. Nepwijnen worden vaak voorzien van zorgvuldig nagemaakte etiketten, kurken en serienummers en verkocht via veilingen of exclusieve wijnhandels. Volgens deskundigen is wereldwijd mogelijk één op de vijf dure flessen vervalst.
Smakelijke voorbeelden uit de praktijk
Een van de bekendste gevallen is dat van Rudy Kurniawan, een Indonesische oplichter die tussen 2002 en 2012 vervalste topwijnen produceerde en via veilingen verkocht voor naar schatting 150 miljoen dollar. Hij werd in 2014 in de VS veroordeeld tot tien jaar cel. In 2024 kwamen opnieuw georganiseerde netwerken in het vizier, toen Franse en Italiaanse autoriteiten samen met Europol een bende oprolden die goedkope Italiaanse wijn verkocht als exclusieve Franse wijn. De flessen gingen voor €15.000 per stuk over de toonbank, voorzien van valse etiketten en kurken. De opbrengst van de illegale handel bedroeg zeker twee miljoen euro, en bij huiszoekingen werd naast grote hoeveelheden wijn ook professioneel drukmateriaal in beslag genomen.
De wijnindustrie biedt criminelen tal van mogelijkheden. Niet alleen vervalste flessen, maar ook hele wijnhuizen worden ingezet als witwasmachine. Zo werd de Chinese miljardair Qu Naijie in 2023 veroordeeld voor het witwassen van tientallen miljoenen via de aankoop van negen Bordeaux-wijnhuizen ter waarde van meer dan 35 miljoen euro. Ook wijnveilingen spelen een rol in het verhullen van geldstromen: dure flessen zijn lastig te traceren, zeker wanneer etiketten gemanipuleerd zijn of herkomstgegevens ontbreken. Zelfs piramidespelen met wijn als lokmiddel komen voor, zoals in China, waar duizenden investeerders voor meer dan 140 miljoen dollar werden opgelicht. In Frankrijk werd een netwerk opgerold dat honderdduizend flessen nep-Bordeaux verspreidde, terwijl in Roemenië een producent werd betrapt op het verkopen van één miljoen liter synthetische ‘wijn’ – zonder dat daar een druif aan te pas kwam.
Wijn als statussymbool
De aantrekkingskracht van wijn op criminelen zit niet alleen in het economische aspect, maar ook in het culturele. Wijn is een statussymbool voor criminelen. Tijdens uitgebreide diners in luxe restaurants tonen ze hiermee hun macht – met exclusieve wijnen als pronkstukken op tafel. Tegelijkertijd zijn zulke uitgaven handig om zwart geld wit te wassen, verstopt in een ambiance van elegantie en klasse.
Ook consumenten dragen – vaak onbewust – bij aan het probleem. Er is een groeiende vraag naar betaalbare wijnen die er duur uitzien, toegankelijk smaken, en liefst een zoet tintje hebben. Supermarkten en producenten spelen daarop in met bulkwijnen die worden bijgestuurd met geconcentreerde most, en in sommige landen zelfs met water om het alcoholpercentage te verlagen. In Nederland leidde deze praktijk tot ophef toen supermarkten leveranciers plots vroegen verklaringen te ondertekenen dat er geen water of most was gebruikt – een verzoek dat wringt, want het gebruik van geconcentreerde most is gangbaar in de industrie. Binnen de EU is het toevoegen van water aan wijn verboden, behalve in enkele technische processen, maar ingrediënten hoeven niet op het etiket te staan. Die gebrek aan transparantie biedt ruimte voor twijfel en misleiding.
Toch zijn vervalste wijnen vaak moeilijk te herkennen. Sommige flessen zien er op het eerste gezicht perfect uit – juiste jaargang, keurige etiketten, originele capsules – maar blijken achteraf namaak.
Wat kun jij doen voor een betrouwbare proost?
- Tip 1: Gebruik een UV-lamp. Veel echte etiketten hebben een watermerk dat alleen zichtbaar is onder UV-licht. Geen oplichtend merkteken? Dan is het foute boel.
- Tip 2: Controleer de QR-code en serienummers. Sommige chateaus hebben tegenwoordig QR-codes waarmee je de fles kunt traceren tot het distributiepunt.
- Tip 3: Let op onrealistische jaartallen of etiketten. Een fles uit Clos Saint-Denis tussen 1945 en 1971? Dat domein bestaat pas sinds 1982.
- Tip 4: Analyseer de fles en de kurk. Kijk goed naar de kurk (is deze hergebruikt?), de capsule (onprofessioneel geplaatst?) en het glaswerk (verouderd of inconsistent?).
- Tip 5: Koop bij betrouwbare bronnen. Koop alleen bij erkende wijnhuizen of gecertificeerde distributeurs. Vermijd obscure veilingsites of ‘privécollecties van een overleden oom’.
- Tip 6: Vraag naar herkomst en opslag. Vraag altijd hoe en waar de fles bewaard is. Wijn is gevoelig voor licht, temperatuur en vocht.
Aantrekkingskracht van goud
De wijnindustrie is niet immuun voor georganiseerde criminaliteit. Integendeel. Door de hoge waarde, internationale verhandelbaarheid en het gebrek aan heldere etikettering, is wijn een aantrekkelijk middel voor fraude, misleiding en witwassen. Alleen met scherpere wetgeving, internationale samenwerking en bewustwording bij producenten én consumenten, kan deze sector weerbaarder worden gemaakt tegen ondermijning. Want achter een schijnbaar onschuldige fles wijn kan zich een wereld van criminaliteit verstoppen. Op uw gezondheid en voorkom zwarte wijn!
Meer weten over georganiseerde ondermijnende criminaliteit?
Schrijf je in voor de nieuwsbrief en ontvang inhoudelijke kennisberichten over ondermijning. Of bestel het Basisboek Ondermijning.
