BCN´er?! Bekende Criminele Nederlander
Afgelopen decennia is een sterke mediatisering van georganiseerde ondermijnende criminaliteit in Nederland gaande. Bekende criminelen uit de georganiseerde misdaad komen vaak in het nieuws en groeien uit tot mediapersoonlijkheden. Een bekend voorbeeld is Willem Holleeder (De Neus) die in de jaren ´80 bekendheid kreeg als ontvoerder van biermagnaat Freddy Heineken. In de jaren erna kreeg hij ongekende media-aandacht, met zelfs een optreden in het tv-programma College Tour in 2012. Iedereen wilde een selfie met hem. Mensen zagen hem als nationale knuffelcrimineel. Vanaf 2015 veranderde de berichtgeving rondom Holleeder en in 2019 werd hij veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf. De rechter van zijn strafproces, Frank Wieland, schreef een boek ‘Het proces’. Zelfs de oud-rechterlijke macht ‘verdient’ via boekopbrengsten aan de status van een bekende criminele Nederlander. Holleeder is uitgegroeid tot mediapersoonlijkheid, over wie podcasts, tv-series, films en documentaires zijn gemaakt.
Een ander voorbeeld. Ridouan Taghi, Nederlands meest gezochte crimineel, was jarenlang voortvluchtig en werd internationaal gezocht als hoofdverdachte in het grootschalige ‘Marengo’ liquidatieproces. In december 2019 werd hij in Dubai gearresteerd en uitgeleverd aan Nederland. Uiteraard was dit volop in het nieuws, met extra journaals en online push-up berichten. Inmiddels is hij het gezicht van de nieuwe generatie georganiseerde misdaad in Nederland (mocro maffia). Het proces werd vanaf 2018 tot in detail gedeeld in de media. Taghi als een nietsontziende kartelbaas die moordopdrachten verstrekte en aanslagen op de rechterlijke macht raamde. Er waren zelfs complotten om te ontsnappen uit de extra beveiligde inrichting en bedreigingen aan het adres van de toenmalige premier Rutte en prinses Amalia. En indirect kwam hij in het nieuws door de moordaanslagen op de advocaat van een kroongetuige, Derk Wiersum, en op misdaadjournalist Peter R. de Vries. Deze gebeurtenissen versterkten het beeld van Taghi’s organisatie als een ‘goed geoliede moordmachine’, die zelfs de Nederlandse rechtsstaat uitdaagt. In 2023 werd hij tot levenslang veroordeeld. Niet alleen landelijke nieuwsmedia hadden aandacht voor de mocro maffia, er kwam zelfs een serie op Videoland.
Er zijn meer bekende criminele Nederlanders, zoals Klaas Otto (oprichter van de voormalige motorclub No Surrender), Martien R. (Godfather van Oss) en Roger P. alias Piet Costa (die rivalen martelde in een zogenoemde martelkamer). Deze bekende criminele Nederlanders groeien uit tot mediapersoonlijkheden en ‘merken’ in het publieke domein. Criminelen hebben schijnbaar een aantrekkingskracht op ons, maar waarom? Natuurlijk speelt nieuwswaarde een belangrijke rol. De georganiseerde misdaad bevat grotendeels elementen die journalisten en anderen als nieuwswaardig beschouwen: het conflict, het gevaar, het drama en de personificatie. Een charismatisch of berucht daderfiguur is mediageniek, omdat een complexe criminaliteitskwestie daarmee verpersoonlijkt wordt. Zo wordt Ridouan Taghi het gezicht van de Mocro-oorlog en staat Willem Holleeder synoniem voor de Amsterdamse onderwereld. Deze personificatie zorgt ervoor dat het grote publiek het nieuws makkelijk kan en blijft volgen. En dat maakt het voor media nog interessanter, het is een logische cirkel.
De grens tussen nieuws en vermaak vervaagt. Misdaadnieuws wordt op een aantrekkelijke manier gepresenteerd en levert meer kijkcijfers of lezersaantallen op, dat is een feit. Misdaad wordt een onderdeel van entertainment en talkshows in de avond. Criminelen worden als het ware popiconen, ongeacht hun daden. Er is een vermenging tussen de criminele activiteiten (de onderwereld) en het nieuws (de bovenwereld). Eigenlijk ook een vorm van ondermijning, maar dan in entertainment. Het lijkt soms op een romantisering van criminaliteit. Zijn de criminelen schuldig aan het creëren van een aantrekkelijk symbool dat de samenleving ondermijnt of ligt de verantwoordelijkheid bij de media? Het is in mijn optiek dubbel: enerzijds de waarschuwing voor gevaar, anderzijds het creëren van nieuwsgierigheid naar de onderwereld.
Media hebben een sterke invloed op hoe Nederlanders naar criminaliteit kijken. Een sprekend voorbeeld is dat misdaadcijfers dalen, maar Nederlanders zich niet veiliger voelen. Of we ons veilig voelen, hangt dus niet alleen af van deze criminaliteitscijfers. Maar ook van overlast in je directe omgeving, de wereldwijde polarisering en wat je in het nieuws ziet. De krantenkoppen liegen er soms niet om. Daarnaast kleeft er een glamoureus beeld aan georganiseerde misdaad. De crimineel met een dikke auto, een mooi huis, een jacht, zwemmend in het geld. Door dit luxe leven romantiseer je bijna het plaatje.
Hoog tijd dus voor een nieuwe kijkwijzer. Tijd om kijkers te waarschuwen voor het vertekende beeld dat rondom georganiseerde ondermijnende criminaliteit ontstaat. In de media en daarbuiten. Want dit is alles behalve glamoureus of spannend. Persvrijheid is een groot goed, maar met een beetje meer strategische wijsheid zorgen we dat criminelen geen podium en heldenstatus krijgen. Zo laten we ondermijning niet groeien, maar juist eerder stoppen.
Meer weten over georganiseerde ondermijnende criminaliteit?
Schrijf je in voor de nieuwsbrief en ontvang inhoudelijke kennisberichten over ondermijning. Of bestel het Basisboek Ondermijning.
