Genoemd naar het beroep speldenmaker. Het Goudse speldenmakersgilde werd in 1613 opgericht en in 1656 opgeheven. Goudse spelden werden tot ver over de grenzen geëxporteerd, tot aan Portugal en Spanje toe. Elke speldenmaker had zijn eigen merk dat op de papieren wikkels, waarin de spelden werden verpakt, stond vermeld. Op die verpakking stond ook het stadswapen en ”Gouda”, met daaromheen een doornenkroon. Spelden moesten per 1.000 stuks een vast gewicht hebben dat door beëdigde keurmeesters werd gecontroleerd.
Foto’s: Rinus Lasschuyt
In 1832 werd pijpmakersknecht Salomon van Steijn (1789-1847) eigenaar van Speldenmakerssteeg 12. Hij woonde zelf in de Rozendaal en de Vogelenzang (de huidige Wilhelminastraat) en in 1832 bezat hij 21 percelen met 18 huizen.
In 1919 kwam de Speldenmakersteeg 12 in bezit van de familie Van der Wouden. Suikerwerker Henricus Stephanus van der Wouden (1899-1984) en zijn vrouw Cornelia Schouten (1903-1976) woonden na hun huwelijk eerst op de Gouwe 118. Ze verhuisden tussen 1929 en 1934 naar de Zeugstraat 68 waar ze zeker veertig jaar hebben gewoond. De Speldenmakerssteeg ligt tussen de Zeugstraat en Wilhelminastraat in. Henricus woonde op loopafstand van zijn suikerwerkkokerij zoals dat origineel heet. De vader en grootvader van Henricus waren suikerballenmakers.
Er waren in die tijd in Gouda meerdere suikerwerkfabrieken, waaronder Van Velzens, Broer, Stalenberg en Van der Wouden. In 1949 werd voor Speldenmakerssteeg 12 een vergunning verleend voor de verbouwing van een bouwvallig pakhuis tot werkplaats suikerwerken. Architect P. Schouten & Zn.
De basis ingrediënten van suikerballen zijn suiker, water en eventueel azijn. Kleurstoffen en smaakstoffen werden toegevoegd voor variatie van de verschillende suikerballen. Zo waren er suikerballen met fruit- en mintsmaak.
Hoewel de ingrediënten van suikerballen eenvoudig zijn, is het produceren moeilijker. Kijk maar eens naar de advertentie uit de Goudse Courant van begin 1900 waarin een banketbakker vraagt het geheim van de suikerballenmaker te verklappen tegen een hoge vergoeding.
De geschiedenis van de suikerbakkerij gaat terug tot de middeleeuwen, toen suiker nog een luxeproduct was dat voornamelijk door de rijke bovenlaag van de bevolking werd geconsumeerd. Suiker was toen erg kostbaar en werd vaak geïmporteerd uit het Midden-Oosten en later uit de toenmalige koloniën.
Dat Gouda verschillende suikerballenfabrieken had, blijkt wel uit de advertenties in die tijd.
Bron: Goudse adressenboek uit 1889
Bron: Goudse adressenboek uit 1912
Wat hebben wij gelachen
vanmorgen in de klas,
het was ons kleine Jantje
die o zo grappig was.
Hij vroeg aan onze juffrouw,
juffrouw als ik zoet ben,
mag ik dan mijn suikerbal opeten?
Je suikerbal mijn ventje,
hoe kom je daar dan aan?
Die heb ik van moe gekregen
toen ik naar school zou gaan
En waar is nu dat lekkers?
Ons Jantje kijkt eens rond,
Zit het niet in je zakje.
Dan zeker op de grond.
Opeens begint Jan te huilen,
Nou Jantje wat is dat?
Ik heb hem opgegeten,
maar dacht dat ik hem nog had
De juffrouw en de kinderen
die schaterde het uit
Toen moest Jan ook wel lachen
die kleine malle guit.
De suikerballenfabrikanten zijn verdwenen en de suikerballen trouwens ook. De vraag veranderde. In 1983 ontstond het idee om in het bedrijfspandje een petitrestaurant of pannenkoekenrestaurant te vestigen. Beiden zijn nooit gerealiseerd.
Foto uit de Goudse Courant van woensdag 6 juli 1983. Als je goed kijkt op de foto zie je zelfs een auto in de Speldenmakerssteeg, dat is nu bijna ondenkbaar!
In het pand zit nu een woonstudio genaamd “Stadsstudio”. De binnenzijde van deze woning is door een architect ontworpen met als uitgangspunt een optimale functionaliteit, luxe afwerking, energieneutraal en met behoud van charme. Om in suikerballen termen te blijven: een “zoetige” stadsstudio in het hartje van een prachtig historisch stadscentrum.
Op 13 juli 1732 vond een dramatische gebeurtenis plaats in de Speldenmakerssteeg. Na een confrontatie over smokkelwaar (zak met spek en rookvlees), die eerder die dag in beslag was genomen, eindigde een ruzie tussen een groep mannen met geweld. Assuerus Makreel was woedend over de situatie en stak Jacob Koeman neer in een huis in de Speldenmakersteeg. Koeman overleed twee dagen later aan zijn verwondingen. Makreel werd veroordeeld tot 90 jaar verbanning en de bedreiging van executie bij terugkeer. Bron: Jan Lafeber
Bestel het boekje Goudse straatjes.
Duik in de historische charme van Gouda met het exclusieve gidsboekje Goudse straatjes. En laat je inspireren door de 50 must-see plekken. Perfect voor zowel Gouwenaars als bezoekers die de unieke schatten van de stad willen verkennen. Van schilderachtige straatjes vol authentieke winkels in de binnenstad tot adembenemende historische panden. Elke hoek vertelt een verhaal.
Beleef Gouda zoals nooit tevoren, ook door de lens van de legendarische Goudse fotograaf Bob de Wit sr. Reis door zijn foto’s terug naar de sfeervolle jaren ’60. Geniet van een uniek tijdsbeeld vol leuke anekdotes en laat je meevoeren naar een tijd waarin geluk heel gewoon was. Gouda is meer dan kaas, kaarsen en stroopwafels.
Ontdek via onze QR-codes de leukste speciaalzaken en plan je volgende bezoek met goudsestraatjes.nl. Laat je verrassen door Gouda’s ongekende plekken en verlies je hart aan deze prachtige stad.